Đây là bài viết mình đã dự định viết từ rất lâu, nhưng công việc cá nhân bận rộn cùng nhiều biến động thị trường nên mình ưu tiên viết các phân tích xu hướng thị trường trước. Trước hết xin khẳng định đây là vấn đề thuộc vĩ mô, ngay cả các chuyên gia tài chính lâu năm của thế giới vẫn đang tranh cãi. Do vậy bạn không nhất thiết phải tranh cãi về bài viết này, thứ mà chỉ tương lai mới có câu trả lời, bạn có thể đọc và tin hoặc không tin.
Lời mở đầu
Đến giờ này vẫn có khoảng 3 luồng quan điểm về BTC:
- Nhóm quá tin tưởng vào BTC: BTC với những chức năng ưu việt chuyển tiền nhanh, rẻ, bảo mật không bị kiểm soát bởi ai v.v, nói chung là mớ lí thuyết về tiềm năng của BTC. Nhóm này thường thì luôn thấy tất cả trong cuộc sống màu hồng, lạc quan quá mức.
- Nhóm trung lập và cẩn thận: Tin tưởng vào tiềm năng của BTC, nhưng vẫn đang nghi ngờ về tính ứng dụng thực tiễn và các rủi ro của nó.
- Nhóm bi quan: Tiền thật mà còn chẳng ăn ai nữa là “tiền ảo”, đây thường là nhóm bảo thủ và ít thành công trong cuộc sống.
Giải trí một chút trước bài phân tích: Cứ mỗi lần BTC giảm giá mạnh một chút là lại tràn ngập các “chuyên gia tài chính” rởm đời vào hả hê về việc đó, cá nhân mình đánh giá rất kém những người đó, nếu không muốn nói thẳng ra là không có tí kiến thức nào. Một số người người trong nhóm bi quan cũng thấy rất phấn khích với điều này. Đôi khi mình tự hỏi không hiểu sao họ phấn khích, họ đâu được lợi gì, chắc là cảm giác khoái chí khi thấy mấy người mới lãi to hôm nay lỗ. Thực tế đã rất nhiều người lỗ, lỗ vì thiếu kinh nghiệm và sai hướng, chứ không phải vì: “tiền ảo”, và bên cạnh đó cũng nhiều người mua nhà sắm xe từ nó. Đó là cuộc chơi tài chính gay gắt, tiền chỉ chuyển từ người này sang người khác.
Giá trị thật và tính ứng dụng của BTC
Tính năng và thanh khoản của BTC
Người ta nói đến giá trị của Bitcoin vì một số tính năng của nó:
- Sử dụng làm phương pháp thanh toán toàn cầu nhanh gọn, rẻ và dễ dàng với tính thanh khoản cao
- Hữu hạn, giới hạn tối đa 21 triệu BTC nên không thể lạm phát.
- Bảo mật, không thể quản lý và can thiệp từ bất cứ cá nhân tổ chức hay quốc gia nào. Các giao dịch dễ dàng được giám sát bởi cả người gửi và người nhận.
- Tính ứng dụng của mô hình blockchain trong tương lai.
Như vậy người ta hi vọng với những ưu điểm này, BTC sẽ trở thành đồng tiền tương lai trong thế giới phẳng. Đó là câu chuyện của tương lai, nói về hiện tại thì như sau:
BTC đang được chấp thuận ở khá nhiều dịch vụ, cửa hàng trong đó lớn và phổ biến nhất có thể kể tới:
- Overstock.com (Chuyên trang rất lớn mảng nội thất và thời trang)
- Expedia: Dịch vụ đặt phòng khách sạn tương đối lớn.
- Newegg: Nhà bán lẻ đồ điện tử khá mạnh ở Mỹ
- Shopify, Foodler (Hệ thống mua sắm và ăn uống)
- Ngoài ra còn nhiều cửa hàng, quán cafe hay dịch vụ mua Game Xbox của Microsoft, Mua máy chủ, tên miền của nhà cung cấp: Namecheap v.v. Hiện tại cũng có 1 số máy ATM khắp nơi cho phép rút thẳng tiền từ Bitcoin ra tiền mặt.
Như vậy Bitcoin có tính thanh khoản ở mức độ khá, càng dễ thanh khoản đồng nghĩa với việc nhiều người công nhận và ủng hộ, càng dễ thanh khoản và phổ biến, giá trị của nó càng được xác nhận. Có một số nhầm lần từ nhiều người: Người ta cho rằng càng được nhiều người ủng họ thì nó càng tăng, điều này cơ bản sẽ đúng trong giai đoạn đầu cho tới khi BTC tìm được giá trị thực của nó, giống như vàng vậy, hiện tại cả thế giới công nhận nhưng giá nó đâu thể tăng nữa.
Tính ứng dụng thực tế của BTC hiện tại
Liệt kê cả dãy những tính ứng dụng, thanh khoản ở trên, nhưng thực tế tính ứng dụng của BTC hiện tại rất thấp. Lượng giao dịch BTC cho các giao dịch chính thống như mua hàng, rút tiền mặt v.v đều chiếm thiểu số. Ở thời điểm hiện tại, các giao dịch của BTC chủ yếu dành cho các việc dưới đây, sắp xếp theo thứ tự phổ biến:
- Trade (Mua đi bán lại kiếm lời)
- Mua vào và tích trữ, chờ giàu có trong tương lai.
- Sử dụng làm phương pháp thanh toán cho các ngành bất hợp pháp (Ma túy, buôn lậu, rửa tiền).
- Sử dụng trong các giao dịch hằng ngày đã liệt kê bên trên.
Bitcoin hiện tại phổ biến trong việc trade và đầu tư nhất
Phân tích về tính năng của BTC ở hiện tại
Dựa trên lý thuyết các tính năng của BTC, mình đưa ra các phản biện và thông tin về tình hình tính năng của BTC hiện tại.
Thanh toán bằng BTC có nhanh không? Câu trả lời là không nhanh nhưng không chậm. Với số lượng giao dịch chưa hề quá lớn, nhưng việc chuyển BTC thường xuyên quá tải, nếu vào giai đoạn giao dịch quá đông, thời gian có thể lên tới vài tiếng. Để tăng tốc, bạn có thể trả phí nhiều hơn, như vậy việc này đi ngược lại tiêu chí chuyển nhanh và rẻ, hiện tại chuyển nhanh thì không rẻ, và rẻ thì không nhanh. Nếu so với mức phí chuyển tiền liên ngân hàng của các ngân hàng lớn ($35 – $45/giao dịch), phí giao dịch BTC hiện tại không hề rẻ. (Tham khảo: https://www.bankofamerica.com/foreign-exchange/wire-transfer.go).
Nếu để chịu phí cao và thanh toán nhanh, có hàng tá các dịch vụ có sẵn, hợp pháp và siêu phổ biến hiện tại ở toàn cầu với Western Union, Money Gram hay các phương thức trực tuyến như PayPal, Payoneer (Money in minutes). Ưu điểm hơn tất cả các phương pháp kia của BTC là: Dễ dàng, chẳng ai có thể can thiệp được các giao dịch của bạn khi bạn muốn chuyển tiền đi. Lưu ý: BTC bảo mật nhưng không bí mật, không ai can thiệp được số BTC của bạn, nhưng ai cũng có thể xem được bạn gửi nhận tiền như thế nào, số dư bao nhiêu, nhận từ địa chỉ nào, chuyển đi đâu v.v.
BTC có bị kiểm soát bởi ai không?
Ngân hàng quốc gia kiểm soát tiền quốc gia đó, thợ mỏ kiểm soát BTC. Như vậy BTC có bị phụ thuộc vào đối tượng thứ 3. Dễ dàng thấy, việc đào BTC đến từ các hầm mỏ, các nhà máy đào Trung Quốc do sự đào của các nhân ngày càng nhỏ lẻ, yếu ớt. Việc ANTPool, BTCC, BTC.Top, SlushPool, ViaBTC v.v cộng lại chiếm gần hết thị phần BTC đào được cho thấy, họ giống như đại cổ đông trong 1 công ty cổ phần. Số phận BTC được quyết định bởi họ. Với sự kiện Segwit2x (Thay đổi để nâng cấp BTC), việc bỏ phiếu được thông qua tỉ lệ phần cứng cho thấy rõ ràng câu trả lời cho việc: Ai có quyền quết định kết quả.
Ngoài ra BTC còn bị ảnh hướng bởi chính trị và các sàn giao dịch. Một quyết định của Trung Quốc, Nhật Bản hay Mỹ có thể đưa giá BTC lên mây xanh hoặc xuống địa ngục trong 1 ngày. Một sàn giao dịch đột nhiên bùng tiền của khách, bị hack hay đóng cửa sẽ mang đến kết quả tương tự.
Đâu là giá trị thật của BTC?
Câu này khá dễ nếu so với đoán chính xác dãy số của Vietlott. Hơn 7 năm qua, người ta vẫn cố gắng định giá BTC, đưa ra các mốc vỡ bong bóng (Vài năm trước dự vỡ bong bóng khi BTC lên 1000, rồi sau đó $2000, rồi sau đó $5000). Lại có những người kỳ vọng BTC lên tới $500.000/1 BTC, ai cũng có lí do, quan điểm của riêng họ, như vậy đâu là giá trị thật của BTC?
Trước hết cần hiểu giá trị là thứ tương đối, do con người định giá và được đại đa số chấp nhận. Không có giá trị tuyệt đối, nhiều năm trước giới nhà giàu tích trữ đá viên, sau này đến vỏ ốc, đó là đồng tiền trước đó. Thực tế khi đó bạn có thể dùng vỏ ốc đổi lấy gạo chẳng hạn, tất cả đều chấp nhận mà, nhưng thực tế với sự biến đổi, những thứ cực giá trị ngày xưa sau này trở lên vô nghĩa. Giá trị của Bitcoin cũng vậy, nó vẫn đang trong quá trình xác định mốc giá của mình.
Để xác định giá trị, lại cần hiểu về tính năng, tính thanh khoản v.v nhưng cả 2 thứ này vẫn đang tiếp diễn và có sự thay đổi, nâng cấp mạnh mẽ trong tương lai, do vậy việc xác định giá trị thực của BTC hiện tại là không thể.
Còn một vấn đề khác ảnh hưởng tới giá trị BTC: Btc chỉ là đầu tiên, không phải là duy nhất. Vị thế của BTC ngày nay có được là nhờ đi đầu, do vậy tương lai hoàn toàn có thể thay đổi khi người đi đầu không còn là số một, điều dễ thấy trong các ngành: Điện thoại, Tivi, Ô tô, Ngân Hàng, BĐS v.v
Có hay không bong bóng Bitcoin?
Câu trả lời của cá nhân mình là có. Đó là một quả bong bóng tiếp theo được giới tài chính toàn cầu tạo ra. Ở quy mô toàn cầu, vốn hóa toàn thị trường coin mới ở mức $180 tỷ, Vol giao dịch cao nhất 9.8 tỷ đô, thật sự quá khiêm tốn và nhỏ bé. Sự nhỏ bé này để thấy quả bóng chưa hề to để vỡ, nó phải đủ căng, đủ lớn điều đó mới xảy ra. Có những bạn nói rằng thị trường Bitcoin quá lớn để làm giá, mình nghĩ họ chưa từng xem Vol giao dịch trên mỗi sàn, cao điểm nhất chỉ vài trăm triệu đô/24h. Nếu bạn biết một chút về vốn hóa hàng nghìn tỉ đô của thị trường chứng khoán NewYork, Thượng Hải hay thậm chí Vol hàng trăm tỷ đô của Forex bạn sẽ hiểu Bitcoin vẫn đang nhỏ bé như thế nào.
Sự việc ETH tụt giá cục bộ từ $300 về 0.1$ trong vài phút trên sàn GDAX chỉ vì có một số người bán tháo rất mạnh khoảng vài chục triệu đô gây ra Domino và kích hoạt stop-loss, cháy tài khoản Margin v.v là mình chứng kinh điển cho việc thị trường coin vẫn đang nhỏ bé thế nào.
Như vậy, với một thị trường nhỏ bé thì nếu là bong bóng, quá trình đó còn rất sơ khai và chờ đợi một quá trình phát triển, thổi lên rất dài. Do vậy quan điểm cá nhân là thời điểm hiện tại là tương đối an toàn, chưa đến mức cần lo lắng.
Bitcoin có giống Forex không?
Bitcoin và các loại tiền điện tử thú vị hơn rất nhiều với biên độ ảo diệu, nhân đôi tài khoản hay chia 3 tài khoản mỗi ngày nếu cần. Đây chính là điểm hấp dẫn mấu chốt của Bitcoin hiện tại. Người trade kiếm được tiền, người lỗ cay cú gỡ, sàn thì ăn phí giao dịch, thợ mỏ thì đào kiếm tiền, nhà bán phần cứng thì cháy cả hàng. Nói chung một cuộc chơi với lợi nhuận khổng lồ từ nhiều bên thì cực dễ phát triển quy mô. Điều này có thể thấy qua doanh thu các sòng bạc, nó khiến rất nhiều người kiếm lợi và rất nhiều người ham muốn, tham lam.
Bitcoin so với chứng khoán?
Bitcoin và các loại tiền điện tử nói chung có nhiều nét giống chứng khoán. Giá cả các loại được định giá theo ứng dụng thực tại và đặc biệt là kỳ vọng tương lai. ICO trong giai đoạn đầu cũng giống như khi cơn sốt chứng khoán lên ngôi, người người nhà nhà săn các mã, các công ty sắp lên sàn. Và rồi mọi thứ phải đi về trật tự, giá trị thật khi bong bóng nổ ra. Các công ty lớn và có giá trị thực sẽ vẫn giữ giá và lên ngôi, những công ty ảo sẽ bị xóa sổ và đi vào dĩ vãng, với coin cũng vậy.
Tại sao biết là bong bóng mà vẫn chơi?
Khi Bitcoin chưa xác định được giá trị thật cộng thêm lợi nhuận quá lớn, quy mô thị trường vẫn rất nhỏ bé, nếu có bong bóng thì đây là những thời điểm thích hợp để tham gia, càng sớm càng an toàn, trước khi nó vỡ. So sánh biểu đồ phát triển của Bitcoin, nó hoàn toàn trùng khớp với các bong bóng trước đây:
Dầu khí, BDS, Chứng khoán NewYork, Chứng khoán Thượng Hải, Vàng và Dotcom.
Toàn những thứ thật sự giá trị nhưng vẫn có thể thổi được bong bóng, quy mô toàn nghìn tỷ đô, nên bạn đừng quá thần thánh hóa Bitcoin không thể thổi được
Chu trình bong bóng phổ biến
Bitcoin là cuộc chơi của ai?
Cái này liên quan đến thuyết âm mưu sâu xa, thực tế chỉ nên đọc cho vui. Nuôi cho lớn rồi thịt, đó là tương lai của Bitcoin. Sẽ có một cuộc chiến lớn giữa 3 nhóm, hội tụ những cái đầu tinh tế nhất quốc gia: Mỹ, Trung Quốc và Phần còn lại. Đôi khi Trung Quốc có thể kiếm hàng trăm tỷ đô từ thị trường này, trước khi Mỹ đi nước cờ cuối và lấy lại quá nửa sau nhiều năm cố gắng của Trung Quốc, nhưng với những cái đầu đáng gờm, người TQ không phải là dễ để làm thịt. Dĩ nhiên những điều này đều không thể thấy trong ngày một ngày hai. Đơn cử việc Mỹ để toàn cầu tích trữ lượng đô la khổng lồ và đột nhiên phá giá, bỗng dưng toàn cầu phải chia sẻ giá trị bị giảm với toàn bộ công dân Mỹ, trong đó Trung Quốc thiệt hại nhất với hơn $4000 tỷ đô dự trữ. Chiến tranh kinh tế là xu hướng của tương lai, khi mà vũ khí hạt nhân lẫn tàu sân bay hiện tại chỉ để duy trì sức ảnh hưởng của đồng đô la Mỹ.
Tương lai nào cho Bitcoin
Tất cả bong bóng đều được thổi lên từ sự hữu ích, nó chỉ vượt quá giá trị thật, giá trị thực tiễn. BTC sẽ có nhiều bước tiến, cải tiến và ứng dụng trong tương lai. Về lâu dài, rất có thể BTC sẽ trở nên cực phổ biến và áp dụng vào đời sống thật dễ dàng, nhưng đó là chuyện của tương lai, trước khi điều đò xảy ra, bong bóng cần vỡ, và BTC trở về tăng trưởng ổn định, nhẹ nhàng và bền vững. Khi đó có khi 1 năm chỉ 15 20% đã mừng chứ đừng nói đến chuyện x5 x10 như hiện tại.
Kết: Bài viết về vấn đề này nó quá vĩ mô và dài, có nhiều điều không thể nói, phân tích hết. Chưa kể nó quá cao xa với trình độ của mình hay nhiều chuyên gia kinh tế, do vậy đó chỉ là để tham khảo, bài này không nhận tranh luận và gạch đá. Bitcoin còn nhiều tiềm năng nhưng cũng rủi ro không kém, do vậy hãy tham gia bao gồm cả trade và đầu tư với một số tiền hợp lý.